Jom Kippoer wordt beschreven in de Bijbelboeken Leviticus 16:1-34 en 23:26-32 en Numeri 29:7.
Wanneer?
De dag valt op 10 Tisri op de Joodse kalender. Men houdt zich, net als bij de sabbat, aan beperkingen zoals niet-werken van begin zonsopgang tot einde zonsondergang.
Op Jom Kippoer wordt bovendien gevast door alle volwassenen, dus ook door de jongens en meisjes die bar mitswa respectievelijk bat mitswa zijn. Het vasten is niet bedoeld als zelfkwelling, maar als loutering, om vergeving te krijgen vanwege mogelijke misstappen het voorafgaande jaar. De mogelijkheid vergeven te worden is een bron van vreugde.
Orthodoxe joden dragen deze dag ook geen leren schoeisel, wassen zich niet en hebben geen geslachtsgemeenschap. Vrouwen maken zich niet op. Verder wordt veel witte kleding gedragen als symbool voor onschuld of zuiverheid. Mannen die voorgaan in de gebeden dragen witte doodskleding (genaamd: kittel of sargenes). Aan het einde van de Sjachariet-dienst, nadat de voorlezing uit de Tora is afgerond, worden de doden herdacht.
Als voorbereiding op Jom Kippoer steekt de vrouw des huizes drie kaarsen aan. Twee kaarsen zoals op elke sabbat, en een derde die ten minste 25 uur blijft branden.
De avond van Jom Kippoer
Op de avond van Jom Kippoer is er zeer uitgebreide en langdurige Kol Nidré-dienst waarop drie maal de Kol Nidré-verklaring wordt uitgesproken. De eerste maal fluisterend, de laatste maal zeer luid. In de verklaring, die geen gebed is, wordt spijt betuigd over de verkeerde daden die mensen in het voorgaande jaar hebben gedaan, de zonden ten aanzien van de Schepper. Het Aramese Kol Nidré betekent letterlijk: alle eden. Men bezint zich ook over alle eden en beloftes waarin men tekortgeschoten is. Het gaat enkel over zaken tussen de mens en de Schepper, of binnen de mens zelf. Het besef en bekennen van het eigen falen staan tijdens Jom Kippoer centraal.
Diensten of onderdelen van de dienst op de dag zelf zijn ook zeer langdurig en lopen de gehele dag door: Sjachariet, Moesaf, Mincha en de slotdienst, Ne’ila.
Sjema
De dienst eindigt met het Sjema, het gebed over het absolute geloof in God. Helemaal aan het einde van de Jom Kippoer-dag, bij zonsondergang aan het einde van de Ne’ila-dienst wordt in de synagoge de lang aangehouden tekia op de sjofar geblazen. Hiermee wordt de dag besloten, en een soort nieuw begin ingeluid.
Diepere betekenis
Waar de hogepriester vroeger in de tempel op deze dag het Heilige der Heiligen binnenging en zevenmaal bloed op de ark van het verbond sprenkelde en daarna zevenmaal op de grond, heeft Jezus als Hogepriester eerst zevenmaal voor ons gebloed op de aarde. Hij is met schalen van Zijn eigen Bloed naar de hemel gegaan om daar de ark van Gods verbond te besprenkelen. (Hebreeën 9:11-12)
Twee bokken
Volgens Leviticus 16 werd er op Grote Verzoendag het lot geworpen over twee identieke geitenbokken. Het lot bepaalde welke de geitenbok voor de Here zou zijn en dat hield in dat de andere bok de geitenbok voor Azazel zou zijn. De geitenbok voor de Here werd geslacht en het bloed werd door de hogepriester gebruikt voor de reiniging van de tempel. De geitenbok voor de Here gaf zijn onschuldig bloed voor de reiniging van het heiligdom.
Woestijn
Na het ritueel in het Heilige der Heiligen van de tempel, keerde de hogepriester naar buiten en legde zijn handen vervolgens op de kop van de geitenbok voor Azazel. Hierbij werden de in de tempel gebrachte zonden beleden en op de geitenbok gelegd. Deze geitenbok moest de over hem beleden zonden wegdragen naar de woestijn, naar een onvruchtbaar land. Nooit zou deze bok meer terugkomen en volgens de overlevering werd hij in een afgrond in de woestijn gegooid. Azazel, de afgrond en de onvruchtbaarheid (woestijn) zijn met elkaar verbonden.
Volledige vervulling
Grote Verzoendag wacht nog op zijn volledige vervulling in Jezus Christus. Dat moment breekt aan als onze Hogepriester op een toekomstige Grote Verzoendag uit de hemelse Tempel komt en elk oog Hem zal zien. Dan komt Hij terug voor hen die dan reikhalzend naar Hem uitkijken (Hebreeën 9:28).
Wederkomst
Maar als we het schaduwbeeld van Grote Verzoendag goed bestuderen, is dit beeld ook na de wederkomst nog niet helemaal vervuld. Want na Zijn Wederkomst uit de hemel zal de werkelijkheid van de zondebok voor Azazel plaats vinden. De duivel zal bij die vervulling op die laatste Grote Verzoendag zeker weerstand bieden, maar hij zal uiteindelijk in de afgrond terecht komen en voor een periode van 1000 jaar worden opgesloten om ten slotte het eeuwige oordeel van vuur en zwavel te ondergaan (Openbaring 20). Azazel, beeld van de duivel die aan de oorsprong van het kwaad stond, zal de aansprakelijkheid voor zijn eeuwenlange verleiding tot zonde uiteindelijk op zijn kop terug gelegd krijgen. Voor hem is geen plaats in de nieuwe hemel en op de nieuwe aarde. Dan is de gerechtigheid van God afgesloten.
mootje